Voetbal als middel om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren. Dat is in het kort de formule van de Excelsior Street League. Wekelijks strijden zo’n 20 teams tegen elkaar op de Cruyff Courts in de stad, maar zij leveren ook bijdrages aan hun eigen buurt. Punten verdienen ze niet alleen met doelpunten op het veld, maar vooral ook door iets positiefs te doen voor hun eigen leefomgeving.
Het is een gezellige drukte op het Schuttersveld in Crooswijk, waar tientallen jongeren het tegen elkaar opnemen op het Cruyff Court. De deelnemers genieten van de wedstrijdjes en strijden tegen elkaar alsof hun leven ervan afhangt. ,,Dit is een belangrijk onderdeel van de Excelsior Street League’’, vertelt projectleider Jeroen van Galen. ,,Dat er iets voor die gasten wordt georganiseerd en dat we dat op een goede manier doen. Omdat we dat vanuit Excelsior doen, weten ze dat het goed is. Het leuke is dat we de jongeren in de wijken in de zes jaar dat we dit doen goed hebben leren kennen. We hebben een band opgebouwd en dat begint zich ook echt uit te betalen.’’
Op straat in de werkgebieden waar Excelsior actief is, Kralingen Crooswijk, Noord, Prins Alexander en Hillegersberg Schiebroek, hangen veel tieners en jongeren rond. Juist op die doelgroep richt het project Excelsior Street League zich. Net als veel van dit soort concepten is de Street League komen overwaaien uit Engeland. Het idee is dat je jongeren een leuk en zinvol tijdverdrijf biedt en tegelijkertijd hun burgerschapsvaardigheden ontwikkelt en zo een positieve invloed uitoefent op de wijk waarin zij wonen en leven.
,,Wat wij doen is voetbal gebruiken als middel om de jongeren hier te krijgen. Voetbal is de basis, maar daarnaast helpen wij hen met burgerschapsvaardigheden, normen en waarden. Dat gebeurt spelenderwijs. Daardoor is het effectiever dan wanneer je het op een belerende manier zou doen.’’
Al sinds de oprichting van de Excelsior Foundation in 2011 verzorgt Excelsior voetbalclinics. Wekelijks zijn veel jongens en meisjes aan het bewegen, maar ook bezig met normen en waarden. ,,Als ze zelf voetballen op straat is dat natuurlijk anders. Nu organiseren wij dat als Excelsior en dat betekent dat deelnemers zich moeten houden aan de regels die wij stellen. Het blijft straatvoetbal, daar houden we echt wel rekening mee. De waarden en normen komen vanuit Excelsior, maar we proberen die wel samen met de deelnemers op te stellen.’’
De Excelsior Street League gaat een stap verder dan de Excelsior Clinics. Die laatste zijn bedoeld voor ‘losse’ deelnemers, terwijl de Street League werkt met teams. ,,Die worden door de jongeren zelf gevormd. Bijvoorbeeld doordat ze elkaar kennen van de clinics of van school. Aan elk team wordt een trainer/coach toegevoegd. Vanuit ons, maar het kan ook een vader of broer zijn. We hebben het project gesplitst in teams voor de groepen 6,7 en 8 van de basisschool en de klassen 1, 2 en 3 van het voortgezet onderwijs. De Street League is minder vrijblijvend dan de clinics. Je wordt echt verwacht en je weet dat het punten kost voor jouw team als je er niet bent.’’
Ook op andere manieren wordt positief gedrag gestimuleerd. ,,Als je agressief reageert op de scheidsrechter of tegenstander, kost jouw team dat punten. En positief gedrag wordt juist beloond. Als iemand minpunten krijgt, gaan we in gesprek. Dan vragen we: snap je nou waarom we dit doen? Daardoor hoop je dat ze gaan inzien hoe ze zich moeten gedragen. Verdienen ze ineens tien punten voor inzet en gedrag en stijgt hun team op de ranglijst. Als ze zien hoeveel verschil gedrag en motivatie maken, zullen ze daar hopelijk naar gaan handelen.’’
En dan zijn er de buurtbijdrages, waarmee teams ook punten kunnen verdienen. Dat zijn acties waarmee ze iets positiefs doen voor hun buurt. ,,Dat kan van alles zijn’’, licht Jeroen toe. ,,Zo zijn we in de Ramadantijd dadels gaan rondbrengen, waardoor de jongeren in gesprek raakten met buurtbewoners. Heel waardevol, want zo komen zij op een positieve manier met elkaar in contact. Of de jongeren organiseren bijvoorbeeld een toernooitje voor kleine kids uit hun wijk. Zij nemen het initiatief, organiseren zo’n toernooi en wij faciliteren dat..’’
De bijdrages kunnen ook gericht zijn op het oplossen van een probleem. Zo was er een buurt waar voetballen op het trapveldje tot veel onrust leidde bij omwonenden. ,,Dat had vooral te maken met oudere jongeren die ’s avonds voor overlast zorgden. De jongere kinderen die ’s middags een balletje trapten waren daar de dupe van. Wij zijn met die kinderen naar de buurtbewoners gegaan en hebben met elkaar gesproken. Ook dat kan onze rol als Excelsior zijn, wij hebben een enorm netwerk en kennen de jongeren. Dat samen kan ontzettend waardevol zijn voor wat er in een wijk gebeurt.’’
Soms is het nog simpeler en betreft het gewoon het opruimen van een pleintje en omgeving. ,,Dan komen we aan en is het zo’n zooitje. Ik zeg dan: jongens, zo kunnen we toch niet voetballen? Hoe tof is het als we eerst met elkaar opruimen en dan lekker gaan voetballen? Dat doen ze dan en hebben zo meer impact op hun wijk dan ze wellicht doorhebben. En ook dat levert weer punten op. We zien steeds vaker dat ouders en omwonenden komen kijken naar de wedstrijden en zo op een leuke manier met elkaar in contact komen. Ook dat is een positieve ontwikkeling.’’
De Excelsior Street League wordt elke week georganiseerd in twee van de vier werkgebieden en de week erna in twee andere. Structureel zijn er zo’n 300 deelnemers verdeeld over 20 teams; in totaal worden zo’n 400 jongeren bereikt. Het zijn vooral jongens die meedoen, maar in sommige gebieden zijn er ook behoorlijk wat meiden. Jeroen: ,,De teams spelen om de week in hun eigen wijk, maar ze zijn altijd welkom in de andere wijken. Er zijn fanatiekelingen die er altijd zijn. Vaak is het een trainer die dat stimuleert. Vier keer per jaar spelen we een toernooi in het stadion en dan halen we – als dat nodig is – deelnemers op met onze busjes. Vanuit Schiebroek is het immers erg ver fietsen.’’
De jongeren spelen dan op het veld waarop ook de top van het Nederlandse voetbal zijn kunsten vertoont. ,,Bij positief gedrag, inzet en motivatie belonen wij onze deelnemers bovendien met kaarten voor een thuiswedstrijd van Excelsior. Er zijn kinderen en ouders die nog nooit in een stadion zijn geweest, ook omdat ze het niet altijd kunnen betalen. Dat we dat kunnen aanbieden, is natuurlijk geweldig. Soms komen er zelfs spelers van Excelsior langs en dat doet heel veel met die gasten. Ze voelen zich dan gezien en gehoord en zijn trots als ze ook dat shirt mogen dragen.’’
In de zes jaar dat het project draait heeft Jeroen flink wat kinderen zien opgroeien. Kinderen van 10, 11 jaar zijn nu 16, 17 en hebben een heel andere invloed op straat. Doordat zij met de Excelsior Street League zijn meegegroeid, zetten ze die invloed positief in: ,,Sommigen zijn coach van een team of lopen stage bij ons. We hebben er zelfs een aantal die voor ons werken. Heel tof en een stimulans voor kinderen van 10, 11 die nu beginnen. Zij zien die oudere gasten als rolmodellen. Het is mooi dat we deze groep als Excelsior echt maatschappelijk hebben ontwikkeld. Van jongs af aan zijn zij meegegroeid in hoe wij vinden dat je je in een wijk moet gedragen. Sommigen pakken dat zo goed op, dat ze zelf een rol gaan spelen in de wijk.’’
Natuurlijk gaat het ook weleens mis, erkent Jeroen. ,,Het is niet leuk als je een jongen die jaren heeft meegedaan aan onze projecten de verkeerde kant op ziet glijden. Helaas kunnen wij daar niets aan doen. Wij hebben maar een klein beetje invloed op die jongeren. We proberen zo veel mogelijk te doen, ze te ondersteunen en helpen. Wij hebben impact, maar je kunt ze niet de hele dag ondersteunen. Doordat we zo’n enorm netwerk in de wijk hebben, horen we het vaak wel als het misgaat en dan probeer je in gesprek te gaan. Je probeert ze de goede kant op te sturen, zodat ze het hopelijk niet meer doen.’’
Wat Jeroen mooi vindt aan zijn werk is dat hij elke week veel kinderen kan laten sporten en ze op een positieve manier kan beïnvloeden. Volgens hem hebben veel kinderen op straat daar behoefte aan: ,,Ze worden onderdeel van iets. Excelsior staat positief in de maatschappij, is een warme club en dat voelen die gasten ook. En we ontwikkelen niet alleen die kids, maar ook onze stagiairs, onze coaches, noem maar op. Op voetbalgebied, maar ook maatschappelijk. Je bouwt een band op met een grote groep jongeren en dat is enorm waardevol. Met de Excelsior Street League leveren we zo een positieve bijdrage aan de stad.’’
